QuanLab (AI Cafe Project) – Trung tâm đổi mới sáng tạo – Viện CNTT & TT Trường Đại Học Bách Khoa Hà Nội.
Ngày 07 Tháng 6 Năm 2021
Phan Trường Giang, Lê Tấn Hùng, Nguyễn Đắc Đoàn, Nguyễn Văn Quân
Tại Sao phải nghiên cứu “Mức độ Biến Động – Volatility” ?
Trên thị trường chứng khoán, sự biến động của thị trường thường đi kèm với những biến động lớn theo cả hai hướng (hướng đi lên và hướng đi xuống). Ví dụ, Trong khoảng thời gian tháng 02 – 03 Năm 2020, khi Convid-19 xuất hiện, thì thị trường chứng khoán Việt Nam, VN INDEX giảm gần 30 phần trăm trong một khoảng thời gian ngắn từ 15/02/2020 đến 15/03 2020 (Xem biểu đồ VN INDEX dưới đây). Trong thời gian này nhà đầu tư có thể mất đi 30 % giá trị tài sản của mình nếu bán các cổ phiếu mà mình nắm giữ. Tuy nhiên sau đó thị trường phục hồi trở lại và sự biến động giá – lợi nhuận lại có xu hướng thuận lợi cho các nhà giao dịch chứng khoán. Như vậy Mức độ biến động của lợi nhuận là một trong yếu yếu tố chính khi xác định mức độ rủi ro của thị trường. Vậy nghiên cứu Mức độ biến động như thế nào ?
Trong bài viết này, chúng tôi tại QuanLab. AI Cafe TEAM chia sẻ với các Bạn quy bài phân tích “ ĐÁNH GIÁ RỦI RO CỦA CỔ PHIẾU DỰA TRÊN PHÂN TÍCH MỨC ĐỘ BIẾN ĐỘNG – VOLATILITY“ cho VN30 index và một số mã cổ phiếu như FPT, VCB và BID.
Bây giờ lần lượt chúng ta cùng tìm hiểu các thông tin như sau
- Mức độ biến động là gì ?
- Cách tính Mức độ biến động ?
- Quy Trình phân tích Mức độ biến động ?
- Phân tích Mức độ biến động – Volatility cho VN30 Index và mã cổ phiếu FPT, BID, VCB ?
- Kết luận về phân tích Mức độ biến động
Mức độ Biến Động là gì – Volatility ?
Mức độ biến động – Volatility là một thước đo thống kê về sự biến động của lợi nhuận đối với một chỉ số thị trường hoặc một mã chứng khoán nhất định. Trong hầu hết các trường hợp, mức độ biến động càng cao thì khả năng rủi ro càng cao. Mức độ biến động – Volatility thường được đo lường dưới dạng độ lệch chuẩn hoặc phương sai (Standard Deviation) giữa lợi nhuận từ cùng một chỉ số thị trường hoặc mã chứng khoán. Mức độ biến động – Volatility có thể coi như một chỉ số xác định mức độ rủi ro của thị trường.
Cách tính Mức độ biến động – Volatility ?
Chúng ta sẽ sử dụng độ lệch chuẩn hàng năm (Standard Deviation) của lợi nhuận ngày làm cách tính Mức độ biến động – Volatility.
Để tính toán điều đó, chúng ta tính độ lệch chuẩn (Standard Deviation) của lợi nhuận theo ngày – nhân với căn bậc hai của số ngày giao dịch trong năm
Trong bài phân tích này, chúng ta tính toán và lập biểu đồ Mức biến động – Volatility hàng năm được ước tính qua sử dụng khung thời gian là 30 ngày, tương đương với thời gian giao dịch chứng khoán là 1.5 tháng.
Quy Trình phân tích Mức độ biến động ?
Sau đây là quy trình các bước tính toán và phân tích Mức độ biến động – Volatility thông qua sử dụng Notebook Google Colab của AI Cafe
- I. Tải giá lịch sử ngày từ Cơ Sở Dữ Liệu AI Cafe
- II. Tính toán lợi nhuận (Log Returns, Cumulative Returns) cho VN30 03 Cổ phiếu FPT, VCB, BID
- II. TÍnh toán Mức độ biến động – Volatility cho VN30 & 03 Cổ phiếu FPT, VCB, BID
- III. Phân tích Mức độ biến động ( Volatility) – Mức độ rủi ro có liện quan
- IV. Kết Luận về mức độ biến động
Tải giá lịch sử ngày từ Cơ Sở Dữ Liệu AI Cafe
AI Cafe Team đã xây dựng bộ dữ liệu chứng khoán cho toàn bộ các mã chứng khoán hiện hiện đang giao dịch trên thị trường chứng khoán Việt Nam và các thông tin cơ bản về các mã chứng khoán này. Cơ sở sữ liệu luôn cập nhật và được thiết kế và xây dựng theo “format” mà có thể tiến hành phân tích Mức độ biến động – Volatility được ngay một cách nhanh chóng và hiệu quả. Dưới đây là cách lấy dữ liệu chứng khoán (số liệu lịch sử giao dịch theo ngày) và cách biểu diễn số liệu trên cơ sở dữ liệu của AI Cafe cho VN30 INDEX và 03 mã cổ phiếu FPT, VCB, BID.
Tính toán Lợi nhuận Logarithm (Log- returns) & Lợi nhuận tích lũy (Cumulative returns)
Bước tiếp theo sau khi tải dữ liệu VN30 INDEX và 03 mã cổ phiếu FPT, VCB, BID thì Lợi nhuận (Log- returns) và Lợi nhuận tích lũy (Cumulative returns) được tính toán trong thời giai đoạn 2016 – 2021. Đây là kết quả trung gian để sử dụng tính toán Mức độ biến động trong bước tiếp theo. Qua Biểu đồ Lợi nhuận tích lũy dưới đây cũng dễ nhận thấy FPT là mã cổ phiếu có độ tăng trưởng đều và lớn nhất trong thời gian gần đây. Vậy Mức độ biến động của mã FPT như thế nào ?. Chúng ta tiếp tục tìm hiểu bước tiếp theo.
Tính Toán mức độ biến động – Volatility trong giai đoạn 2015 – 2021
Kết quả tính toán Mức độ biến động cho ra biểu đồ Mức độ biến động trong giai đoạn 2015-2021 ( Xem biểu đồ dưới đây). Sau khi quan sát biểu đồ này chúng ta có một số nhận xét như sau :
- Rõ ràng là sự biến động đã đeo bám suốt và thay đổi theo thời gian. Mức độ biến động của FPT cao nhất trong giai đoạn 02-03 2021 nhưng mã BID lại có Mức độ biến động cao nhất trong thời gian 2018 -2019. Vậy chúng ta có thể làm gì về điều đó không?
- Từ việc nhìn vào các biểu đồ biến động liên tục, có vẻ như chúng ta chắc chắn rằng Mức độ biến động là có tính chất theo “Cụm”. Mức độ biến động thấp dường như được theo sau bởi mức độ biến động trung bình ( 22%) nhiều hơn và mức độ biến động cao dường như được theo sau bởi mức độ biến động cao hơn.
- Nếu điều này là đúng và chúng ta thực sự có thể “dự đoán” sự biến động bằng cách giả định giá trị ước tính gần đây nhất của chúng tôi không đổi, thì chúng tôi có thể sử dụng điều này để giảm quy mô giao dịch của mình khi Mức độ biến động tăng lên hay rủi ro tăng lên .
Nếu quan sát Mức độ biến động – Volatility trong thời gian 10/2019 – 06/2021 thì chúng ta cũng nhận thấy rõ là rủi ro trong thời gian này là 50 % và cao hơn rất nhiều so với giai đoạn 04-05/2021 ( 25 % – 30 %). Và Mức độ biến động đang tăng dần trong tháng 06/2021.
Dự báo Mức độ biến động – Volatility
Từ các kết quả quan sát như trên, vậy chúng ta có thể dự báo Mức độ Biến động – Volatility ? Câu Trả lời ở đây là có thể nếu chúng ta so sánh Mức độ biến động theo cách như sau:
- Đối với mỗi mãcổ phiếu, hãy vẽ biểu đồ dự báo mức độ biến động trong 30 ngày của chúng và so sánh với mức độ biến động của chúng trong 30 ngày trước.
- Nếu sự biến động trong quá khứ để dự đoán về sự biến động trong tương lai, chúng ta sẽ thấy một mối quan hệ tuyến tính rất rõ.
- Như biểu đồ dưới đây cho chúng ta thấy rõ mối quan hệ tuyến tính khi dự báo Mức độ biến động trong thời gian 1,5 tháng cho các mã FPT, VCB, BID và VN30 Index.
Kết luận về phân tích Mức độ biến động – Volatility
Qua phân tích và dự báo về mức độ biến động chúng ta có thể kết luận như sau
•Các mã cổ phiếu FPT, VCB, BID & VN30 INDEX có các mức độ biến động khác nhau. Như vậy mỗi mã cổ phiếu sẽ có mức độ rủi ro khác nhau.
• Các Mức độ biến động này có ý nghĩa khi chúng ta sử dụng nó để xây dựng chiến lược đầu tư và phân bổ vốn theo mức độ biến động. Khi giao dịch thì chúng ta không muốn cổ phiếu nào hoặc chiến lược giao dịch nào bị chi phối bởi Mức độ biến động cao
•Mức độ biến động có thể dự đoán được do đó xác định vốn đầu tư tư dựa trên Mức độ biến động là cách tiếp cận tốt để xây dựng danh mục đầu tư
Lời Kết
Qua bài Blog ngắn này chúng tôi hy vọng giúp giúp các bạn hiểu phần nào được quy trình phân tích Mức độ biến động cũng như phan tích mức dộ rủi ro cho VN30 Index và 03 mã cổ phiếu FPT, VCB, BID. Quy trình này có thể áp dụng khi chúng ta phân tích Mức độ biến động cho các mã cổ phiếu khác.
QuanLab & AI Cafe Team xin chân thành cảm ơn và mong chờ sự góp ý của các bạn. Chớ quên chúng tôi muốn chia sẻ ở góc độ học thuật của việc phân tích định lượng.
Hãy cùng tìm hiểu khóa đào tạo phân tích Định lượng dữ liệu chứng khoán đầu tiên tại Việt Nam, chương trình được xây dựng bởi QuanLab & AI Cafe Team – Trung tâm đổi mới sáng tạo – Viện CNTT & TT Trường Đại Học Bách Khoa Hà Nội. Khóa học sẽ hướng dẫn về cách sử dụng khoa học dữ liệu (Data Science) để phân tích Định lượng các chiến lược giao dịch chứng khoán nhằm nâng cao hiệu suất đầu tư, tối đa hóa lợi nhuận khi thị trường lên, giảm thiểu ro khi thị trường xuống.
Mời các bạn tìm hiểu chi tiết khóa học tại: https://aicafe.one/phantichchungkhoan